Akciğer kanseri nedir, nasıl tedavi edilir?

Akciğer kanseri, akciğer dokularından kaynaklanan bir kanser türüdür. Akciğer kanseri insidansı dünya çapında istikrarlı bir şekilde artmakta ve en sık görülen ikinci kanser türüdür. Ayrıca, hem erkeklerde hem de kadınlarda kanser ölümlerinin önde gelen nedenidir.

Risk faktörleri

Sigara, akciğer kanserine neden olan en önemli faktördür ve akciğer kanseri vakalarının büyük çoğunluğundan sorumludur. Aktif içici olmanın yanı sıra ortamda sigara dumanına maruz kalmak (pasif içicilik) de akciğer kanseri için önemli bir risk faktörüdür. Sigara dumanının hem kanserojen maddeler hem de içerdiği kimyasallar ile akciğer kanserine yol açan mekanizmayı tetiklediği, bronş ve alveol duvarlarına zarar verdiği düşünülmektedir. Sigaraya bağlı akciğer kanseri olasılığı, hem içilen sigara sayısı hem de ne kadar süredir aktif içici olduğunuzla ilgilidir. Ayrıca, birçok ekstra durumun başlamasına neden olan veya katkıda bulunan sigaranın bırakılması durumunda akciğer kanseri olasılığının zamanla azaldığı da bilinmektedir.

Ancak hiç sigara içmemiş veya çevresel sigara dumanına maruz kalmamış kişilerde akciğer kanseri gelişebilir.

Akciğer kanserinin bilinen risk faktörleri arasında asbest ve kanserojenlere maruz kalmanın yanı sıra aile öyküsü yer almaktadır.

Türler

Akciğer kanserinin iki ana türü vardır; küçük hücreli akciğer kanseri ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri. Mezotelyoma ve karsinoid tümör akciğerlerin nadir görülen kanserleridir.

Belirtiler

Erken evre akciğer kanseri genellikle semptom vermez veya diğer hastalıklarda sıklıkla görülebilen spesifik olmayan semptomlarla kendini gösterir. Bu semptomlar şunları içerir:

• kronik öksürük
• Balgamda kan (hemoptizi)
• Nefes darlığı
• hırıltı
• Sesinizdeki değişiklikler veya ses kısıklığı
• İstenmeyen kilo kaybı
• Kemik ve eklem ağrıları,
• Göğüste sıvı birikmesi

Önleme

Diğer tüm kanserlerde olduğu gibi akciğer kanserinden korunmak da yönetilebilir riskleri ortadan kaldırmak veya en aza indirmektir.

• Sigara içiyorsanız veya sigara içiyorsanız bırakmayın.
• Çevrenizde insanların sigara içmesine izin vermeyin veya sigara içilmesine izin verilen hiçbir yerde kalmayın.
• Akciğer kanserine neden olduğu bilinen tüm maddeleri (radon, asbest vb.) evinizden ve iş yerinizden dışarı atın.
• Sağlıklı beslenme alışkanlıklarına sahip olun. Sebze ve meyve ağırlıklı beslenmeyi tercih edin
• Düzenli egzersiz yapın, ancak genel sağlık durumunuzu göz önünde bulundurun.

Teşhis

Kanser şüphesi olan bulguları araştırmak için istenen görüntüleme tetkikleri (BT, MR, PET) kitle gösteriyorsa ön tanı konulur. Akciğer kanserinin kesin tanısı biyopsi örneğinin alınmasını gerektirir. Biyopsi örneği bronkoskopi veya ameliyatla alınır.

Akciğer kanseri teşhisi konulduktan sonra bir sonraki adım evreyi belirlemektir. Doktorunuz, çok katı kriterlere göre kanserinizin evresini (I ila IV) belirleyecektir. Akciğer kanserinin çok geniş bir şekilde yerel, sınırlı veya bölgesel ve uzak olarak evrelendiğini düşünebilirsiniz.

tedavi

Hasta ve tümör ile ilgili tüm veriler toplanır, en uygun tedavi yaklaşımı belirlenir. Akciğer kanseri tedavisi oldukça zorlu bir mücadele gerektirir. Olası tedavi seçenekleri gözden geçirildiğinde, olası yan etki ve risklere karşı olası yararları tartmak gerekir.

Akciğer(ler)e sınırlı tümörler için tam iyileşme beklenen sonuç olsa da, lenf düğümlerine ve/veya uzak doku ve organlara yayılmış kanserlerde tedavi sonuçları ve sağkalım oranları ümit verici olmayabilir.

Sağkalımı belirleyen en önemli faktörlerden biri tümörün tanı anındaki evresidir. Ne yazık ki, çoğu akciğer kanseri vakası geç evrelerde (II veya IV) teşhis edilir. Bu nedenle, akciğer kanseri dünya çapında hem erkekler hem de kadınlar için kanser ölümlerinin önde gelen nedenidir.

Akciğer kanserinin tedavi seçenekleri arasında kemoterapi, hedefe yönelik tedavi, radyoterapi ve cerrahi yer almaktadır. Bu tedaviler doğrudan tümörü tedavi etmek için kullanılabilir veya ileri evre kanserlerde yaşam kalitesini artırmak ve semptomları hafifletmek için uygulanır. Ayrıca tedavi seçenekleri tek başına veya kombinasyon halinde kullanılabilir.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanseri tedavi etmek için ilaçlar kullanır. İlaçların aktif maddeleri kanserli hücreleri öldürür. Kemoterapötik ajanlar damar içine verilebilir veya ağızdan alınabilir. İntravenöz uygulama durumunda, büyük bir damara kateter adı verilen ince bir tüp yerleştirilir ve tedavi süresi boyunca bu kateterden kemoterapötik ajan verilir.

Kanserin tipine ve tedaviye verilen cevaba bağlı olarak bir veya birden fazla kemoterapötik ajan uygulanabilir. Belirli bir süre sürdürülen aktif kemoterapiyi bir “kapalı” dönem takip eder. “Kapalı” süre sona erdikten sonra tedavi devam eder. Bu sıralı aktif ve “kapalı” periyotların her birine bir döngü denir.

Erken evre akciğer kanserlerinde hem ameliyatın sonuçlarını iyileştirmek hem de hayatta kalma oranlarını artırmak için ameliyattan önce veya sonra kemoterapiye başlanabilir.

İleri evre kanserlerde ve küçük hücreli akciğer kanserlerinde kemoterapinin amacı semptomları hafifletmek, yaşam kalitesini yükseltmek ve yaşamı mümkün olduğunca uzatmaktır.

Kemoterapinin yan etkileri, kemoterapötik ajanın ve dozun bir fonksiyonudur. Kemoterapötiklerin en sık görülen yan etkileri arasında; yorgunluk, mide bulantısı, kusma, ağız yaraları, saç dökülmesi ve sindirim sistemi iltihabı. Kemoterapinin neden olduğu yan etkiler de doktorunuz tarafından tedavi edilecektir. Bu yan etkiler sağlığınızı tehdit edecek kadar şiddetliyse, doktorunuz tedaviyi durdurmanızı veya başka bir kemoterapötik ajana geçmenizi önerebilir.

Hedefe Yönelik Tedavi

Hedefe yönelik tedaviler, kemoterapiye kıyasla daha yeni anti-kanser tedavileridir. Bu ilaçlar kanserli hücrelerde bulunan spesifik anormallikleri hedefler. Bu ilaçlara başlanmadan önce kanser hücreleri, belirli mutasyonlara sahip olup olmadıklarını belirlemek için ilk olarak laboratuvarlarda analiz edilir.

Radyoterapi

Radyasyon tedavisi, yüksek güçlü enerji ışınları kullanarak kanser hücrelerini öldürmeyi amaçlar.  

Radyasyon kaynağı vücut dışındaysa ve ışınlar kansere yönlendiriliyorsa bu tedaviye eksternal radyoterapi denir. Öte yandan radyoaktif madde bir iğne veya kateter aracılığıyla tümörün bulunduğu yere yerleştirilirse yönteme internal radyoterapi (brakiterapi) adı verilir.

Radyasyon tedavisi birinci basamak tedavi olabilse de, genellikle ameliyatla alınamayan hücreleri öldürmek için kullanılır. Birinci basamak tedavide radyoterapi çoğunlukla kemoterapi ile birleştirilir ve bu modalite kemoradyoterapi olarak da adlandırılır. İleri evre kanserlerde ağrı, nefes darlığı ve kronik öksürüğün giderilmesinde veya giderilmesinde önemli rol oynar.

Akciğer tümörü boyut olarak çok küçükse, stereotaktik radyoterapi (radyocerrahi), radyasyon ışınlarını tam olarak tümöre odaklayarak kanser hücrelerini öldürmede faydalı olabilir. Bazı durumlarda radyocerrahi, geleneksel cerrahi gereksinimini ortadan kaldırabilir. Ancak radyocerrahi için hasta seçimi çok önemli bir konudur.

Radyoterapi, vücudun ışınlanan bölgesine bağlı olarak çok geniş bir yan etki yelpazesine sahiptir. Boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, yorgunluk ve iştahsızlık sık görülen yan etkilerdir, doktorunuz size geçerli olan riskleri açıklayacaktır.

Ameliyat

Akciğerle sınırlı olan erken evre vakalar veya tümörler için cerrahi birinci basamak tedavidir.

Akciğer rezeksiyonu için bir segment, bir lob, iki lob veya tüm akciğer rezeke edilebilir veya cerrahi olarak çıkarılabilir ve akciğerin kama benzeri bir kısmı çıkarılabilir (kama rezeksiyonu). Wedge rezeksiyon hariç tüm seçeneklere genel olarak anatomik rezeksiyon denir.

Torakotomi, akciğer rezeksiyonu için yapılan açık ameliyatı ifade eder. Teknik imkanlar veya hasta ve hastalık faktörleri (durumun yeri ve yayılımı) izin veriyorsa, minimal invaziv cerrahi, videotorakoskopik cerrahi ve robotik cerrahi diğer seçeneklerdir.

Torakotomi en iyi açıklığı sunduğundan, beşinci kaburga seviyesinde uzun bir kesi yapılır ve akciğerler açığa çıkar.

Tüm akciğer rezeksiyonları büyük ameliyatlardır ve bu nedenle hasta çok dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. Sağlık geçmişinin gözden geçirilmesini kapsamlı bir fizik muayene takip eder. Kan testleri, fizik muayene verilerinin yanı sıra belirti ve bulgular ışığında planlanır. Ayrıca, durumun evresini ve yayılımını görselleştirmek ve ameliyatı planlamak için CT, MRI ve PET/CT gibi ileri görüntüleme çalışmaları istenir.

Ayrıca anestezi uzmanı tarafından anesteziye bağlı risklerin yönetilebilmesi için hasta değerlendirilir ve gerekirse ek tetkikler istenir.

Lobektomi için hasta ameliyathaneye alınır ve intravenöz erişim hattı takılır. Hastayı rahatlatmak veya sakinleştirmek için bu IV hattından bir yatıştırıcı madde verilir. Ameliyat sırasında nefes almayı sürdürmek için hastanın boğazına bir tüp yerleştirilir. Anestezi uygulandıktan sonra sağ akciğer rezeke edilmişse hasta sol lateral dekübit pozisyonuna, sol akciğer rezeke edilmiş ise sağ lateral dekübit pozisyonuna getirilir.

Açık cerrahi (torakotomi) yapılacaksa ilgili tarafta 5. kaburga hizasında yaklaşık 25 cm uzunluğunda bir kesi yapılır ve akciğerler açığa çıkarılır.

Videotorakoskopik ve robotik ameliyatlar için küçük kesiler yapılır ve kesilerden portlar yerleştirilir. Bu portlardan birinden kamera yerleştirilirken, diğer portlar göğüs boşluğuna cerrahi aletlerin yerleştirilmesine hizmet eder.

Lobektomi, bilobektomi, pnömonektomi (sağ veya sol akciğerin tamamen çıkarılması) veya wedge rezeksiyon yapıldıktan sonra biri akciğer apeksine diğeri tabana olmak üzere iki adet dren yerleştirilir. Bu drenler, ameliyattan sonra vücutta birikebilecek sıvı ve kan ve/veya havayı tahliye etme işlevi görür.

Son olarak büyük veya küçük kesiler dikilir ve pansuman ile kapatılır.

Lobektomi – Bilobektomi: Lobektomi, akciğer patolojisi veya primer veya metastatik kanser nedeniyle akciğerin tüm lobunun çıkarılması anlamına gelir. Sağ akciğerde üç lob (üst, orta ve alt lob) bulunduğundan, bilobektomi, orta lobun veya alt veya üst lobun birlikte çıkarılmasını ifade eder. Torakotomi açık cerrahi yöntemidir; ancak teknik imkanlar veya hasta ve hastalık faktörleri (durumun yeri ve yayılımı) izin veriyorsa, minimal invaziv cerrahi, videotorakoskopik cerrahi ve robotik cerrahi diğer seçeneklerdir. Göğüs cerrahı tüm kriterleri gözden geçirerek hastaya ve duruma göre en iyi yöntemi belirler.

Lobektomi büyük bir ameliyattır ve lobu besleyen arter ve lobdaki koyu renkli kanı boşaltan damar bağlanır ve kesilir/bölünür. Daha sonra lobun bronşları da benzer şekilde kesilir ve uçları kapatılır. Lob, komşu dokulardan ve yakındaki lobdan diseke edilir.

Lobektomi ameliyatlarından sonra göğüs boşluğunda bir boşluk oluşur, ancak kalan lob(lar) genişledikçe doldurulur.

Segmentektomi: Akciğer lobları segment adı verilen birimlere ayrılır. Akciğer segmenti, kendi atardamarı, toplardamarı ve bronşu olan bir akciğer birimidir. Sağ akciğerde 10 segment, sol akciğerde ise toplam 8 segment bulunur. Segmentektomi anatomik rezeksiyonların en minör olanıdır. Segmentin atardamarını, toplardamarını ve bronşunu bağlayıp kesmek, vücut içinde kalan ucunu tıkamak ve segmenti tamamen kesip çıkarmak temel prensiptir.

Pnömonektomi:

Pnömonektomi, sağ veya sol akciğerin tamamen çıkarılması anlamına gelir. Gerekli kriterleri sağlayan akciğer kanserli hastalarda daha çok tercih edilmektedir. Pnömonektomi durumunda, hastalar çok daha yakından izlenmeli ve sıvı alımı ve elektrolitler çok dikkatli bir şekilde izlenmeli ve yönetilmelidir.

Wedge rezeksiyon: Akciğerlerin anatomik rezeksiyonu anlamına gelir. Akciğer biyopsilerinde veya akciğer periferinde yerleşim gösteren lezyonların çıkarılmasında bu yöntem tercih edilir. Akciğerlerin çevresi kama veya “V” şeklinde çıkarılır.

Akciğer kanseri tedavisi, tedavi sonrası hayatınız, rehabilitasyon, ağrı yönetimi, klinik çalışmalar ve akciğer kanseri ile ilgili aklınızdaki tüm soruları doktorunuza sormanız, tedavinize bilinçli bir şekilde katılmanıza ve endişelerinizi gidermenize yardımcı olacaktır. .